राशिदअली,मुजफ्फरनगर

पद्मश्रीसेसम्मानितएवंग्लेशियोलाजी,स्कूलआफइंवायरमेंटसाइंसेजजवाहरलालयूनिवर्सिटीकेपूर्वप्रोफेसरडा.इकबालहसनैननेउत्तराखंडत्रासदीकेलिएचीनीक्षेत्रसेकार्बनकेअत्यधिकउत्सर्जनकोजिम्मेदारठहरायाहै।उनकाकहनाहैकिहिमालयभारततथाचीनकेबीचहै,दोनोंदेशोंमेंकोयलेकाप्रयोगअधिकहोरहाहै।कार्बनउत्सर्जनसेग्लेशियरपिघलकरसिकुड़रहेहैंतथाझीलेंअधिकबनरहीहैं।आशंकाजताईकिदक्षिणमुहानापहाड़होनेकेकारणमलबेकेदबावकेचलतेकोईझीलफटीहै,जिसकारणउत्तराखंडमेंइसतरहकीत्रासदीआईहै।

कालीकटविश्वविद्यालयकेपूर्वकुलपतितथाजामियामिल्लियाहमदर्दविश्वविद्यालय-दिल्लीकेप्रति-कुलपतिएवंजिलेकेचित्तौड़ागांवनिवासीडा.सैयदइकबालहसनैननेबतायाकि2004मेंएकअनुसंधानहुआथाउसमेंसामनेआयाथाकिहिमालयकेउत्तराखंडक्षेत्रमें1400सेअधिकझीलेंबनीहुईहैं,जिनकेपानीसेभारीहोनेयाग्लेशियरकेबड़ेटुकड़ेटूटकरगिरनेसेइनकेफटनेकीआशंकाजताईगईथी।हिमालयकेदूसरीओरचीनकोयलेकाअत्यधिकप्रयोगकरकार्बनउत्सर्जनमेंबड़ीभूमिकानिभारहाहै,जिसकारणग्लेशियरलगातारपिघलरहेहैं।बतायाकिउत्तराखंडकेपहाड़दक्षिणमुहानेहैं,जिनमेंमलबाअधिकरहताहै।इनकेग्लेशियरजबपिघलतेहैंतोमलबेकेकारणझीलोंकेफटनेकाअधिकडररहताहै।डा.इकबालनेआशंकाजताईकिशायदइसबारऐसाहीहुआहै।उन्होंनेकहाकिइनहालातमेंइसक्षेत्रमेंसघननिगरानीबढ़ानेकीआवश्यकताहै।उन्होंनेबतायाकिग्लोबलवार्मिगकेचलतेहिमालयनक्षेत्रकातापमान1.6डिग्रीसेल्शियसबढ़ाहुआहै।यदियहीदोडिग्रीतकपहुंचताहैतोखतराऔरभीबढ़जाएगा।खतराटालनेकेलिएजरूरीहैकिइसक्षेत्रमेंनिगरानीबढ़ानेकेसाथउत्तराखंडक्षेत्रकेहिमालयमेंबननेवालीझीलोंसेधीरे-धीरेपानीकीनिकासीकीजाए।