नईदिल्लीतकरीबनचारपहलेगुरुग्रामकीएकघटनानेपूरेदेशकोहिलाकररखदियाथा।यहांएकअंतरराष्ट्रीयस्कूलमेंसातसालकेबच्चेकीनिर्ममहत्याकरदीगईथी।हत्याकेबादस्कूलोंमेंसुरक्षाकोलेकरकाफीबवालमचा।घटनाकेबादइलाकेमेंकर्फ्यूतकलगानापड़गयाथा।अबघटनाकेचारसालबादकेंद्रीयशिक्षामंत्रालयनेसुप्रीमकोर्टकेआदेशऔरएकविशेषज्ञसमितिकेसुझावोंकेआधारपरस्कूलसुरक्षाऔरजवाबदेहीदिशानिर्देशतैयारकिएहैं।यहांपरहमआपकोएकएककरकेसभीनियमोंकेबारेमेंबताएंगे।इससप्ताहसभीराज्योंकोसभीसरकारीऔरनिजीस्कूलोंमेंइननियमोंकोलागूकरनेकेलिएनए'स्कूलसुरक्षाऔरसुरक्षादिशानिर्देश'केतहतकहागयाहै।1-गाइडलाइंसकापालननकरनेपरप्राइवेटस्कूलोंकापिछलेवर्षकाकुलराजस्वका5%जुर्मानालगायाजासकताहै।शिक्षाकाअधिकारअधिनियम,2009औरकिशोरन्यायमॉडलनियम2016केप्रावधानोंकेतहतराज्योंद्वारादिशानिर्देशोंकोअधिसूचितकियाजानाहै।2-दिशानिर्देशोंमेंसाफकहागयाहैकिअगरस्कूलछात्रोंकोसमयपरचिकित्सासहायताप्रदानकरनेमेंविफलता,आपदायाअपराधकेसमयकार्रवाईमेंदेरी,सुरक्षासंबंधीचूक,तथ्योंकोछुपानाऔरउपयुक्तप्राधिकारीकोरिपोर्टनहींकरनाहैतोस्कूलकेखिलाफकड़ीकार्रवाईकीजाएगी।3-इसकेअलावाविशेषआवश्यकतावालेछात्रोंऔरबच्चोंकेलिएएकसुरक्षितबुनियादीढांचास्थापितकरनेमेंलापरवाही,भोजनऔरपानीकीगुणवत्तामेंलापरवाही,किसीबच्चेद्वाराकीगईशिकायतपरकार्रवाईमेंढिलाईहोगीतोस्कूलोंकेखिलाफकार्रवाईहोगी।4-मानसिकऔरभावनात्मकउत्पीड़न(मेंटलीऔरइमोशनलीहैरसमेंट),गलतकामोंकोरोकनेमेंविफलता,भेदभावपूर्णकार्रवाई,नशीलीसामग्रीकासेवन,कोविड-19दिशानिर्देशोंकेकार्यान्वयनमेंचूकसहितशारीरिकदंड।5-दिशानिर्देशोंकासुझावहैकिएकनिजीस्कूलअगरइनगाइडलाइंसकापालनठीकसेनहींकरतेहैंतोऐसेमामलेमेंअभिभावकशिक्षकसंघइसमुद्देकोखंडशिक्षाअधिकारीकोदिखानाहोगा।जिसेजिलामजिस्ट्रेटकोसतर्ककरनाहोगाऔरडीएमलापरवाहीकेआरोपोंकीजांचकरेंगे।6-राज्यकेशिक्षाविभागकोनिरंतरलापरवाहीकीसूचनादेनीहोगी,जोअस्थायीरूपसेस्कूलकीमान्यतारद्दकरसकताहैऔरअन्यदंडात्मककार्रवाईकरसकताहैऔरयहांतककिस्कूलकीस्थायीमान्यतारद्दकरनेपरभीविचारकरसकताहै,लेकिनयहसुनिश्चितकरनेकेबादहीकिछात्रहितसुरक्षितहै।भारीपड़ेगीनियमोंकीअवहेलनाइननिर्देशोंकेगैर-अनुपालनकरनास्कूलोंकोभारीपड़सकताहै।नएनियमोंकेअनुसारस्कूलोंपरजुर्मानालगसकताहै,औरयहांतककिस्कूलोंकीमान्यताभीछीनलीजासकतीहै।सुप्रीमकोर्टकेआदेशकेबादएकविशेषज्ञसमितिद्वारा'स्कूलसेफ्टीएंडसिक्योरिटीपरदिशानिर्देश'तैयारकिएगएहैं।लापरवाहीकी11श्रेणियोंकीसूचीबनाईगई,जिसकेलिएस्कूलप्रशासनकोजवाबदेहठहरायाजाएगा।